Công việc khai phá và công việc khai thác

Khía cạnh	Công việc khai phá (exploration)	Công việc khai thác (exploitation)
Dạng bài toán	Không dễ để mô tả nó một cách rõ ràng. Thường là một công việc vẫn còn đang làm lần đầu và chưa hoàn thành. Sự thay đổi phương pháp trong quá trình làm gần như chắc chắn	Chỉ cần nói một lần là ai cũng hiểu. Là một danh sách/quy trình các tác vụ cụ thể (task), bước thực hiện (step) hoặc đơn vị công việc (unit) đã được khám phá đầy đủ và chỉ cần thực hiện. Ít xảy ra việc thay đổi trong quá trình làm
Kết quả đầu ra	Chưa làm xong thì cũng không chắc lắm kết quả trông như thế nào	Chưa làm cũng biết chính xác kết quả trông như thế nào
Sự chiếm dụng tâm trí	Chỉ cần bị phân tâm một tí là mất mạch suy nghĩ ngay. Phải dồn toàn lực để làm. Hệ thống 1	Bị phân tâm một tí cũng không sao. Làm lai rai không phải là vấn đề. Hệ thống 2
Mối quan hệ tới các thực thể khác*	Kết nối trực tiếp tới một hoặc nhiều mục tiêu, và cũng có thể là một thành phần của một hoặc nhiều công việc khai phá khác	Thường là một thành phần của một công việc khai phá nào đó, hiếm khi là thành phần của nhiều công việc khác hoặc kết nối trực tiếp tới mục tiêu
Có phải là câu trả lời cho câu hỏi “Giờ bạn đang cần làm gì” không?	Có	Không
Ví dụ	Xây dựng nhóm	Thêm chức năng của vault, thiết kế, dịch
Sử dụng loại tư duy	Rhizome/phi tuyến tính	Rễ cọc/tuyến tính
Kiểu dữ liệu	Phi cấu trúc	Cấu trúc
Tên gọi khác	Khám phá	Quy trình

Trước đây có chia ra công việc cấp ban, công việc cấp tiểu ban, công việc cấp cá nhân, và công việc thành phần, nhưng giờ bỏ.

*Ví dụ về mối quan hệ với các thực thể (entity) khác¶

Xét một mục tiêu/thành quả cần có M:

flowchart TB
M{{"M: Các thành viên hiểu đúng tổ chức muốn đi đến đâu"}}
style M stroke-width:4px

Để đạt được M, ta cần làm công việc khai phá A:

flowchart TB
M{{"M: Các thành viên hiểu đúng tổ chức muốn đi đến đâu"}}
A["A: Đánh giá mức độ hiểu biết của thành viên với tổ chức"]
M-->A
style M stroke-width:4px

Tức là A đang đính trực tiếp vào M.

Khi suy nghĩ cách để làm A ta thấy rằng cần phải chia A thành 2 công việc nhỏ hơn, A1 và A2:

flowchart TB
A["A: Đánh giá mức độ hiểu biết của thành viên với tổ chức"]
A1["A1: Lập bảng khảo sát TNV định kỳ"]
A2["A2: Đánh giá sự hiệu quả của kế hoạch hành động"]
A-->A1
A-->A2

Giờ, ta có thể đính A1 và A2 gián tiếp vào M:

flowchart TB
M{{"M: Các thành viên hiểu đúng tổ chức muốn đi đến đâu"}}
A["A: Đánh giá mức độ hiểu biết của thành viên với tổ chức"]
A1["A1: Lập bảng khảo sát TNV định kỳ"]
A2["A2: Đánh giá sự hiệu quả của kế hoạch hành động"]
M-->A-->A1
A-->A2
style M stroke-width:4px

Hoặc trực tiếp vào M đều được:

flowchart TB
M{{"M: Các thành viên hiểu đúng tổ chức muốn đi đến đâu"}}
A1["A1: Lập bảng khảo sát TNV định kỳ"]
A2["A2: Đánh giá sự hiệu quả của kế hoạch hành động"]
M-->A1
M-->A2
style M stroke-width:4px

Tuy việc này sẽ làm cây mục tiêu đồ sộ hơn so với chỉ đính A vào M, nhưng nó cũng minh hoạ cho việc sau khi nhìn thấy được các công việc khai phá thành phần của một công việc khai phá, thì ta cũng có thể đính trực tiếp nó vào mục tiêu như thể ta không cần phải nghĩ gì đến công việc khai phá ban đầu. Trong khi với công việc khai thác thì ta không làm được vậy.

Công việc khai phá chính là quản lý kiến thức
Áp lực giết chết sự sáng tạo
Chỉ có thể ước lượng được thời gian cần có để hoàn thành khi công việc của ta gần như chỉ gồm công việc khai thác
Học là quá trình cấu trúc hoá những thứ phi cấu trúc

Cập nhật lần cuối : 12 tháng 2, 2024
Tạo : 1 tháng 5, 2023