Nghiên cứu những điều đã biết mà không biết, lập kế hoạch A cho điều đã biết là đã biết, và lập kế hoạch B cho điều không biết mà đã biết
Khái niệm:: Điều không biết, Kế hoạch
Giả sử bạn dự định mở một quán cà phê:
| Tên gọi khác | Ví dụ | Hành động | Mô tả | |
|---|---|---|---|---|
| Điều đã biết mà không biết (unknown knowns) | Kiến thức, thông tin chưa biết | Dữ liệu trên thị trường, chi phí và khách hàng tiềm năng | Nghiên cứu | Đây là những điều bạn biết là có thể biết được, vì những người khác biết chúng, nhưng ngay giờ thì bạn chưa biết |
| Điều đã biết là đã biết (known knowns) | Kiến thức, thông tin đã biết | Chi phí, sản phẩm, lộ trình tiếp cận thị trường | Lập kế hoạch A | Đây là những thứ bạn học được trong nghiên cứu của mình, và dùng chúng làm cơ sở để hành động |
| Điều không biết mà đã biết (known unknowns) | Sự kiện dự đoán được | Phản ứng của mọi người với sản phẩm, tốc độ bán hàng, tốc độ biến động nguyên liệu | Lập kế hoạch B/điều chỉnh kế hoạch A | Phản ứng của thị trường là không đoán trước được, nhưng nằm trong vùng dự đoán được |
| Điều không biết là không biết (unknown unknowns) | Sự kiện không dự đoán được | Ngay khi mới khai trương quán thì Starbucks mở quán kế bên, hoặc gặp đại dịch toàn cầu | Nghiên cứu lại từ đầu rồi làm một kế hoạch khác, hoặc hành động bằng trực giác | Ai cũng có một kế hoạch cho tới khi bị đấm vào mồm. Mọi thứ đã nằm ngoài khả năng suy luận. Nếu bạn có thời gian thì nghiên cứu lại từ đầu, rồi làm một kế hoạch mới. Nếu phải hành động ngay thì bạn chỉ còn trực giác để dựa vào. Nếu bạn chưa phát triển được trực giác cho vấn đề thì tất cả chỉ là trò may rủi |
Tham khảo:: 
Điều không biết mà đã biết (known unknowns)¶
Khi một thứ xảy ra, nó sẽ tạo ra một hệ quả. Đây chính là quy luật nhân quả. Trong những thứ có thể xảy ra, có những thứ nếu xảy ra thì bạn biết hệ quả là gì, có thứ bạn cũng không biết luôn. Gọi:
- A là thứ bạn biết có thể xảy ra và cũng biết hệ quả (bạn biết quy luật nhân quả của nó là gì),
- B là thứ bạn biết có thể xảy ra nhưng không biết hệ quả (bạn không biết quy luật nhân quả của nó là gì),
Cả A và B đều có thể gọi là điều không biết đã biết, nhưng B thì gần với điều không biết là không biết hơn là A. Lý thuyết ra quyết định (decision theory) cũng chỉ làm việc với A chứ không xử lý được gì ở B. B cũng có thể được gọi là điều mình biết là mình không biết là mình không biết.
Liên quan¶
- Kiến thức là các niềm tin đúng có cơ sở. Ta không xây dựng kiến thức về một thứ bằng cách phân tích các thuộc tính của nó và làm thí nghiệm lên nó. Ta biết về nó bằng cách làm lại nó nhiều lần
- Trực giác là việc đi tới kết luận mà không thông qua suy luận
- Khi cố điều khiển một hệ phức hợp bằng một hệ đơn giản, ta dễ gặp những hệ quả không mong muốn
- Về lý thuyết thì lý thuyết và thực tế giống nhau. Trong thực tế thì lý thuyết và thực tế khác nhau
- Việc lập kế hoạch là để giảm những hệ quả không lường trước được và tạo ra được sự bền vững dài hạn. Nên ưu tiên làm những việc có thể sẽ khiến ta phải viết lại kế hoạch
- Chẳng biết có giống Fitness landscape - Wikipedia không